همه کار‌هایی که نمی‌توان با عیدی پایان سال انجام داد! / با پاداش پایان سال چند کیلو آجیل می‌توان خرید؟
نشان تجارت - خبرِ سوخته اینکه کارکنان دولت و بازنشستگان بسته به احوال سِجِلی که دارند تا پایان سال ۱۴۰۰ از ۱.۶ میلیون تا ۲.۴۵ میلیون تومان عیدی خواهند گرفت و با کارگران مشمول قانون کار هم اگر طی یازده ماه گذشته بابت عیدی تسویه حساب تدریجی صورت نگرفته باشد؛ بسته به کَرَم کارفرمایان به هر کارگر از ۵.۳۱ میلیون تا ۷.۹۶۶ میلیون تومان پرداخت خواهد شد؛ خبر جدید، اما همه کار‌هایی است که شاغلان بازنشستگان می‌توانند و دلشان می خواهد تا با عیدی‌های خود انجام دهند.
در فرصت باقیمانده از سال ۱۴۰۰ که در هر لحظه اش می‌تواند، موعد واریز شدن عیدی پایان سال یک کارمند و کارگر شاغل یا بازنشسته باشد؛ نگاه کوتاهی انداخته ایم به قدرت خریدی که قراراست عیدی‌های پایان سال برای صاحبانشان به همراه داشته باشند، اما در عمل آنرا ندارند.
زمانی در بازار کار ایران سرانه حقوق و دستمزد و مزایای جانبی آنقدر ارج و قرب داشت که بتوان به اعتبارش برای خرید خانه و خودرو برنامه ریزی کرد یا بخشی از آنرا به سکه و طلا و ارز‌های معتبر خارجی تبدیل کرد؛ دیگر، اما دم زدن از چنین حرفی به شوخی شباهت دارد؛ اینکه حقوق و دستمزد را بیش از حد پایین نگهداشته اند و یا اینکه سایر قیمت‌ها را زیاد از حد گران کرده اند؛ نتیجه را تغییری نمی‌دهد؛ سرانه درآمد آنقدر پایین است که حقوق و پاداش انتهای سال مزدبگیران شاغل و بازنشسته به زحمت با کرایه خانه و هزینه نگهداری وسیله حمل و نقل برابری می‌کند.
گواه این مدعا قیمت خرید و اجاره‌ای املاک و مستقلات است که مدام در بازار درحال تغییرند؛ وقتی کمترین بهای فروش خانه متری ۱۲.۵ میلیون تومان باشد و صاحب خانه‌ها بابت یک خانه نه چندان ایده آل به دریافت کمتر از سه میلیون تومان در ماه راضی نباشند؛ واضح است که عیدی‌های کارمندی و کارگری سال ۱۴۰۰ به سختی می‌تواند از عهده پرداخت یک برج اجاره خانه بربیاید.
دربازار خودرو هم وضعیت تفاوت چندانی ندارد؛ ساده‌ترین خودروی ساخت داخل کشور بسته به مستعمل بودن یا نبودنش از ۶۰ میلیون تا بیش از ۱۶۰ میلیون تومان قیمت دارد؛ واضح است که با این مبلغ عیدی تنها می‌توان روی پرداخت بخشی از هزینه‌های جاری نگهداری خودرو حساب کرد؛ مثلا دستی به سرگوش لاستیک‌ها کشید؛ روغنی عوض کرد و در نهایت برای جور کردن پول بیمه شخص ثالث کاری کرد که همین حالا متویسط قیمتش برای عادی‌ترین خودرو نزدیک به ۲ میلیون تومان است.
سرمایه گذاری در بازار‌های دیگر هم سوای ریسک احتمالی شاید بر روی کاغذ گزینه قابل اعتنایی باشد و بتوان با مبالغ این عیدی‌ها مقدار ناچیزی ارز معتبر خارجی و طلا خرید، اما زندگی روزمزه آنقدر خرج تحمیلی دارد که در عمل امکان چنین حرکتی نزدیک صفر است.
برای همین تنها عرصه‌ای که برای خرج شدن تضمینی پول عیدی کارکنان و بازنشستگان و کارگران باقی می‌ماند همین بازار‌های رایج است که در آنها هر آنچه یک خانواده معمولی در شب عید نوروز نیاز دارد را می‌توان یافت.
نظافتی که یک تنه عیدی را ی بلعد
فرض کنید نقطه شروع هرینه کردن از حساب عیدی پایان سال، نظافت منزل باشد، هرچه باشد خانه تکانی شب عید برای خودش راه و رسمی دارد؛ با یک پرس و جوی ساده می‌توان دریافت که یک کارگر نظافتچی برای خانه تکانی شب عید ساعتی ۵۰ هزار تومان هزینه دارد و از آنجا که محال است چنین کاری را در یک روز جمع کرد؛ باید علی الحساب نزدیک ۵۰۰ هزار تومان بابت این کار کنار گذاشت که تقریبا یک سوم حداقل عیدی است که دولت برای کارمندان و بازنشستگان در نظر گرفته است؛ حالا اگر خوش شانس باشید و قالیشویی معتبری بشناسید که حاضرباشد فرش ۶ متری شما را ۷۰۰ هزار تومان تمیز کند، تقریبا معادل یک ثلث دیگر از عیدی را باید خرج نظافت منزل کرد؛ توجه داشته باشید که تا به اینجا راجع تمیز کردن پرده ها و مبلمان و سایر اثاثه حرفی نزده ایم؛ هرچند بانزدیک شدن به روز‌های پایانی سال باید فکری هم به حال مصرف مواد شوینده کرد.
نبرد نابرابر عیدی و خرج شکم
خرج دیگری که بی بروبرگرد همه دریافت کنندگان عیدی کارمندی و کارگری با آن در آستانه سال جدید مواجهند و می‌تواند به تنهایی عیدی پایان سال را تا پیش از پایان تعطیلات نوروزی به ببلعد؛ تامین هزینه‌های رایج‌ترین اقلام خوراکی پذیرایی از مهیمان است؛ از انواع میوه‌های رایج زمستانی گرفته تا آجیل و شرینی و مرغ و گوشت و برنج؛ یک سرکشی ساده در بازار مواد غذایی نشان می‌دهد که برای خرید ارزان‌ترین هرکیلو انواع گوشت و محصولات پروتینی ارزان قیمت باید به طور متوسط ۱۰۰ هزار تومان پرداخت کرد؛ به طور میانگین بهای هرکیلو میوه و تره بار رایج برای پذیرایی و صرف غذا را ۱۰۰ هزار تومان باید در نظر گرفت؛ خرید هرکیلو آجیل و خشکبار هم به طور متوسط نزدیک به ۲۰۰ هزار تومان می‌شود؛ بابت انواع شیرینیهم باید نزدیک به ۱۰۰ هزار تومان داد تا نزدیک به یک کیلو گرم از آنها خرید؛ به همین طریق اگر سرانگشتی حساب شود، یک خانواده معمولی خواه برای پذیرایی از مهیمانان باشد یا مصرف خودشان، باید تا پایان نوروز ۱۴۰۱ تا چند کیلو از این اقلام غذایی را تدارک ببیند.
پاداش پایان سال در مصاف با کفش و پوشاک
کفش پوشاک هم از جمله اقلامیست که هرچند قیمتش مدتهاست سربه آسمان گذاشته، اما خرید دست کم یک قلم آن هنوز از سنت‌های شب سال نو به حساب می‌آید؛ شاهد این مدعا هم آگهی انواع حراجی‌ها و فروش فوق العاده‌هایی است که با نزدیک شدن به شب سال نو بیش از پیش با آنها مواجهیم؛ در این بازار هم یک بررسی عادی و سرانگشتی نشان می‌دهد که خرید یک دست لباس مردانه و زنانه غیر مجلسی، اما با کیفیتی متوسط و معمولی دست کم بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان آب می‌خورد و اگر نزدیک به نیمی از این مبلغ را هم برای خرید یک دست لباس بچه گانه در نظر بگیریم؛ خود به خود فاتحه حداقل عیدی که دولت برای کارکنان شاغل و بازنشسته اش درنظر گرفته است؛ خوانده خواهد شد؛ برای آن‌هایی که مبلغ عیدیشان بیشتر است شاید شرایط خرید از بازار پوشاک بهتر باشد، اما در نهایت کل پول عید بابت چند تکه لباس و چند جفت کفش خرج خواهد شد.
«چقدر عیدی گرفتی؟ و امسال با عید‌های خود چه کردی؟» تا مدتها دو سوالی بودند که در پایان هر تعطیلات نوروزی می شد افراد مختلف را با آنها طرف پرسش قرار داد؛ غالب این افراد کودکانی بودند که مدتهاست نان آور خانواده یا سرپرست خانوارند و به موازات این تغییر پرسیدن چنین سوالاتی بی معنی‌تر از هر زمان دیگری شده است و باید یک پولی هم از جیب گذاشت از عهده مخارج عید برآمد؛ بس که پول بی ارزش، درآمدها کم و هزینه ها بی رویه افزایش یافته است.
